آداب معاشرت از دیدگاه معصومان علیهم السلام
آداب معاشرت از دیدگاه معصومان علیهم السلام
ترجمه کتاب العشره وسائل الشیعه
شیخ حرّ عاملى
ترجمه: محمد على فارابى، یعسوب عباسى على کمر
- فهرست -
سرآغاز
تذکّر
اجمالى از شرح حال شیخ حرّ عاملى
تألیفات شیخ
آداب معاشرت در سفر و حضر، و آن مشتمل بر چند باب است
1- باب اول در لزوم معاشرت با مردم از طریق اداى امانت، اقامه شهادت و
راستگویى، همچنین در استحباب عیادت مریض و شرکت در تشییع جنازه، و
خوشرفتارى نسبت به همسایگان و خواندن نماز در مسجد
2- باب استحباب خوشرفتارى با مردم و همسایگان
3- باب چگونگى معاشرت با دوستان مختلف
4- باب استحباب الف- فاصله هر دو نفر (در مجالس) بویژه به اندازه یک ذراع در تابستان. ب- کمک به نیازمندان وضعیفان.
5- باب استحباب گرامیداشت دوستان و نصیحت کردن آنان
6- باب کراهت اخم کردن بر مردم
7- باب دوستیابى و خو گرفتن با دوستان و پذیرفتن اعتراض آنان
8- باب استحباب همنشینى با خردمند بخشنده و دورى از نادان فرومایه
9- باب استحباب مشورت با عاقل
10- باب استحباب دیدار و گفتگو با دوستان
11- باب استحباب معاشرت با مردم خوب و دوستان قدیمى و اجتناب از معاشرت با بدان
12- باب استحباب پذیرفتن نصیحت و معاشرت با کسى که انسان عیب او را مىداند به منظور نصیحت کردن او
13- باب استحباب دوستى با کسى که رعایت دوستى را مىکند و او را در موقع گرفتارى تنها نمىگذارد
14- باب استحباب کمک و یارى دادن دوستان به یک دیگر
15- باب کراهت دوستى با بد کار و نادان و دروغگو
16- باب کراهت شرکت دادن افراد فرومایه و گنهکار در امور
17- باب تحریم همنشینى با دروغگو و گنهکار و بخیل و نادان و قاطع رحم و ...
18- باب کراهت همنشینى با فرومایگان و ثروتمندان و گفتگو با زنان
19- باب کراهت وارد شدن به مکانهاى تهمت آمیز
20- باب استحباب پرهیز و ترس از زیرکى مؤمن
21- باب استحباب مشورت با اشخاص صاحب نظر
22- باب استحباب مشورت با شخص پرهیزگار خردمند و اطاعت از او و کراهت مخالفت با وى
23- باب وجوب راهنمایى کسى که تقاضاى مشورت مىکند
24- باب جواز مشورت کردن با کسى که مرتبه او پایینتر است
25- باب کراهت مشورت با زنان و نیکو بودن مشورت با مردان
26- باب کراهت مشورت با شخص ترسو، بخیل، آزمند، برده، فرومایه و بدکار
27- باب تحریم همنشینى و دوستى با اهل بدعت
28- باب کسانى که معاشرت و سلام کردن بر آنها شایسته نیست
29- باب استحباب اظهار دوستى و محبّت نسبت به مردم
30- باب استحباب خوشرفتارى و گشادهرویى و احترام به مردم و خوددارى از مزاحمت آنان
31- مستحبّ است براى کسى که مؤمنى را دوست دارد او را از دوستى خود با خبر کند
32- باب استحباب آغاز کردن سلام قبل از سخن گفتن و استحباب پاسخ ندادن قبل از سلام
33- باب لزوم سلام و کراهت ترک آن و وجوب پاسخ سلام
34- باب استحباب بلند گفتن سلام و سخن نیکو گفتن
35- باب استحباب سلام کردن بر کودکان
36- باب حرمت تبعیض بین فقیر و ثروتمند در نحوه سلام کردن و وجوب رعایت مساوات بین آن دو
37- باب استحباب شکرگزارى خدا براى نعمت اسلام و تندرستى
38- باب لزوم بلند سلام کردن و پاسخ دادن به نحوى که مخاطب بشنود
39- باب نحوه سلام گفتن و استحباب انتخاب کلمات مناسب
40- باب استحباب تکرار سلام تا سه مرتبه در صورت عدم دریافت پاسخ و اجازه ورود
41- باب استحباب مورد خطاب قرار دادن یک مؤمن با ضمیر جمع در موقع سلام کردن و دعا براى او در هنگام عطسه و غیر آن
42- عدم استحباب سلام بر کسى که همراه جنازه است یا به نماز جمعه مىرود یا در حمّام است
43- باب چگونگى پاسخ سلام دادن به حاضر و غایب
44- باب استحباب مصافحه با مقیم و در آغوش گرفتن مسافر
45- باب استحباب سلام کردن کوچک بر بزرگ و جمعیّت کم بر جمعیّت زیاد و عابر بر نشسته و ...
46- اگر یک نفر از گروهى سلام کند از همه آنها کفایت مىکند و نیز کافى است که یک نفر پاسخ دهد
47- کراهت ترک سلام بر مؤمن حتّى در حال تقیّه
48- باب جواز سلام کردن مرد بر زن
49- باب تحریم سلام کردن بر کفّار و اهل لهو و لعب و امثال آن مگر در حال ضرورت و چگونگى پاسخ دادن به سلام آنان
50- باب عدم جواز ورود به خانه غیر بدون اجازه و خبر دادن و سلام کردن و ...
51- باب کسانى که رفت و آمد به خانه آنها شایسته است
52- باب استحباب سلام کردن هنگام بلند شدن از مجلس
53- باب جواز سلام و دعا کردن بر ذمّى در صورت نیاز داشتن به او
54- باب جواز مکاتبه مسلمان با اهل ذمّه
55- باب استحباب سلام کردن بر خضر (ع) هر گاه نام وى برده شود
56- باب استحباب چشم پوشى و گذشت نسبت به دوستان
57- باب استحباب دعا براى عطسهکننده مسلمان
58- باب نحوه دعا کردن براى عطسه و پاسخ دادن
59- باب جواز دعاى کودک براى زن وقتى که عطسه کند
60- باب استحباب عطسه کردن و کراهت عطسههاى زشت
61- باب استحباب تکرار دعاى عطسههاى پى در پى تا سه مرتبه
62- باب استحباب «الحمد للّه» گفتن در موقع عطسه
63- باب استحباب صلوات بر محمّد و خاندانش براى کسى که عطسه مىکند یا مىشنود
64- درود بر محمّد (ص) و خاندانش هنگام عطسه، و ذبح حیوانات و جماع مکروه نیست بلکه مستحب است
65- باب جواز دعاى عطسه براى ذمّى و دعا براى هدایت وى
66- اگر گفتارى با عطسه مقارن باشد جایز است آن عطسه را دلیل بر راستى سخن گوینده دانست
67- باب استحباب احترام و بزرگداشت شخص مسنّ مؤمن
68- باب استحباب احترام کریم و شریف
69- باب کراهت نپذیرفتن تکریم و احترام مانند نپذیرفتن متکا و بوى خوش
70- باب استحباب استقبال و بدرقه از مهمان و اطاعت مهمان از صاحب خانه
71- کسى که دوستش را براى مطلبى امین دانسته است جایز نیست آن مطلب را
بدون اجازهاش بازگو کند مگر به عنوان ذکر خیر یا شهادت براى کار حرامى که
انجام شده است
72- هر گاه سه نفر با هم باشند کراهت دارد دو نفر از آنها در گوشى صحبت کنند
73- باب کراهت قطع کردن سخن مسلمان
74- باب استحباب یا کراهت کیفیّت نشستن
75- مستحبّ است در مجلس انسان به عنوان تواضع جایى پایینتر از شأن خود بنشیند
76- باب استحباب رو به قبله نشستن
77- باب کراهت نشستن روبروى خورشید
78- باب استحباب نشستن در خانه غیر در هر جایى که صاحب خانه بخواهد
79- باب استحباب نشستن روى دو پا و در بغل گرفتن زانوها
80- باب استحباب شوخى و خنده کم
81- باب کراهت قهقهه زدن و استحباب تبسّم
82- باب کراهت خنده بدون علّت
83- باب کراهت شوخى و خنده زیاد
84- باب استحباب تبسّم بر چهره مؤمن
85- باب استحباب صبر کردن بر اذیّت همسایه و دیگران
86- باب وجوب خوددارى از آزار همسایه
87- باب استحباب خوشرفتارى با همسایه
88- باب استحباب طعام دادن به همسایگان و وجوب آن در صورت ضرورت
89- باب کراهت همسایگى با اشخاص بد
90- باب استحباب رعایت حدّ همسایگى که از هر طرف چهل خانه است
91- استحباب مدارا کردن با همسفر
92- باب استحباب بدرقه همسفر هنگام جدا شدن هر چند ذمّى باشد
93- باب استحباب نامه نوشتن در سفر و وجوب پاسخ دادن به نامه
94- باب استحباب شروع نامه با بسم اللّه و نوشتن آن به بهترین خط
95- باب چگونگى نوشتن عنوان نامه
96- باب استحباب آغاز نامه به نام کسى که نامه برایش فرستاده مىشود
97- باب استحباب نوشتن «ان شاء اللّه» در نامه هر جا که مناسب باشد
98- باب استحباب خشک کردن خطهاى نامه
99- باب عدم جواز سوزاندن کاغذهایى که در آن آیات قرآن یا نام خدا باشد
100- استحباب تقسیم وقت بین دوستان به طور مساوى
101- باب استحباب سؤال کردن از نام و نام خانوادگى و نسب و حال دوست و همنشین
102- باب کراهت از بین رفتن شرم و حیا بین دوستان
103- باب انتخاب دوستانى که نمازشان را بموقع مىخوانند و نسبت به دوستان نیکى مىکنند
104- باب استحباب خوشخویى با مردم
105- باب استحباب انس و الفت با مردم
106- باب استحباب خوشرفتارى با مردم
107- باب استحباب خوشرویى و خوش برخوردى
108- باب وجوب راستگویى
109- باب استحباب صدق وعده، گرچه یک سال طول بکشد
110- باب مستحب بودن حیا
111- باب جایز نبودن شرم و حیا داشتن از پرسش کردن در باره احکام دین
112- باب استحباب عفو و گذشت
113- باب استحباب عفو از ستمگر، صله رحم، احسان و نیکى ...
114- باب استحباب فروخوردن خشم
115- باب استحباب فروخوردن خشم از دشمنان دین در زمان حکومتشان
116- باب استحباب صبر در برابر حسودان و مانند آن
117- باب استحباب سکوت، مگر در امور خیر
118- باب استحباب سخن گفتن در جایى که سکوت روا نیست
119- باب وجوب نگهدارى زبان از آنچه که گفتنش روا نیست
120- باب کراهت گفتار زیاد در غیر ذکر خدا
121- باب استحباب مدارا کردن با مردم
122- باب وجوب ادا کردن حقوق واجب و مستحبّ مؤمن
123- باب تأکید استحباب رعایت حقّ عالم
124- باب استحباب لطف و محبّت و به دیدار همدیگر رفتن
125- باب استحباب پذیرش عذر
126- باب استحباب سلام کردن و مصافحه در وقت ملاقات ...
127- باب استحباب مصافحه و حدود و چگونگى آن
128- باب آداب استقبال و بدرقه مسافر
129- باب حکم کرنش بر بزرگان از قبیل بوسیدن فرش، بر پا خاستن و جلوى آنها دویدن و غیره
130- باب تحریم گماشتن دربان براى منع ورود شیعه
131- باب استحباب معانقه با مؤمن و همراهى و مذاکره با او.
132- باب استحباب استفاده رساندن برادران به همدیگر در راه خدا
133- باب استحباب بوسیدن مؤمنان یک دیگر را، و محل بوسه
134- باب کراهت کرنش براى مردم حتّى امام
135- باب کراهت مجادله و دشمنى با مردم
136- باب استحباب اجتناب از کینه و عداوت و دشمنى و بغض و ...
137- باب تحریم مکر، حسد، خیانت و نیرنگ
138- باب تحریم دروغ
139- باب تحریم دروغ بستن بر خدا، و پیغمبر و ائمه علیهم السلام
140- باب تحریم دروغ، بزرگ و کوچک، شوخى و جدى و غیره
141- باب جواز دروغ در اصلاح بین مردم و عدم جواز راستگویى در فساد
142- باب در احکام گمان
143- باب تحریم دو رو و دو زبان بودن
144- باب تحریم قهر کردن از مؤمن و استحباب سبقت در آشتى کردن
145- باب تحریم آزار رساندن به مؤمن
146- باب تحریم اهانت به مؤمن و خوار داشتن او
147- باب تحریم ذلیل شمردن و تحقیر مؤمن
148- باب تحریم سبک شمردن مؤمن
149- باب تحریم قطع صله ارحام
150- باب تحریم جمع آورى موارد لغزشهاى مؤمن براى عیب گرفتن از او
151- باب نهى از عیبجویى و سرزنش مؤمن
152- باب تحریم غیبت کردن از مؤمن
153- باب تحریم تهمت زدن بر مرد مؤمن و زن مؤمن
154- باب موارد جواز غیبت کردن
155- باب وجوب جبران کیفر غیبت کردن با حلالطلبى و استغفار
156- باب وجوب ردّ غیبت مؤمن و تحریم شنیدن آن
157- باب تحریم افشاى سرّ مؤمن و عیبجویى از او ...
158- باب تحریم ناسزا گفتن به مؤمن و محترم داشتن ناموس، مال و خون او
159- باب تحریم بد نام کردن مؤمن و سوء نیت داشتن به او
160- باب تحریم لعن کردن کسى که نباید او را لعن کرد.
161- باب تهمت زدن به مؤمن و بدگمان بودن به او
162- باب تحریم ترساندن مؤمن و لو با نگاه
163- باب تحریم کمک به قتل و اذیت مؤمن گر چه با کلمهاى باشد
164- باب تحریم سخن چینى و تفرقه افکنى
165- باب استحباب نگاه کردن به اولاد صالح پیغمبر (ص)
166- باب استحباب نگاه کردن به پدر و مادر و به قرآن و به روى عالم