آیا مسلمان شدن ایرانیان زوری بوده؟

اسلام ایرانیان (ریچارد نلسون فرای ــ ادوارد براون)

 

ریچار نیلسون فرای شرق شناس و ایران شناس برجسته آمرکایی و استاد دانشگاه هاروارد بود. وی نقش موثری در پایه گذاری « مرکز مطالعات خاورمیانه » دانشگاه هاروارد داشت. او به زبان های فارسی ، عربی ، روسی ، آلمانی ، فرانسوی ، پشتو ، ازبک و ترکی مسلط بود و با زبان های اوستایی ، پهلوی و سغدی آشنایی کامل داشت.

ایشان در مورد اسلام آوردن ایرانیان گفته اند که :
تصور ریختن عربان از بیابان با یک دست قرآن و دست دیگر شمشیر اینک کاملا منسوخ شده است. این چنین پدیده ای هرگز نبوده است و امروزه واقعیات آشکارتر شده اند.

عصر زرین فرهنگ ایران / ص90

ادوارد براون خاورشناس و ایران شناس مشهور بریتانیایی بود. او کتاب‌های زیادی در زمینهٔ تاریخ و ادبیات نگاشته‌است.

وی نیز می گوید :

چه بسا تصور کنند که جنگجویان اسلام اقوام و ممالک مفتوحه را در انتخاب یکی از دو راه مخیر می ساختند: اول قرآن٬ دوم شمشیر. ولی این تصور صحیح نیست٬ زیرا گبر و ترسا (مسیحی) و یهود اجازه داشتند آیین خود را نگاه دارند و فقط مجبور به دادن جزیه بودند. و این ترتیب کاملاً عادلانه بود٬ زیرا اتباع غیر مسلم خلفا از شرکت در غزوات و دادن خمس و زکات که بر امت پیامبر فرض (واجب) بود معافیت داشتند.

تاریخ ادبی ایران، ادوارد براون، ترجمه علی پاشا صالح/ ج ۱، ص297 ـ298

بنابراین اسلام آوردن ایرانیان از روی جبر و جنگ نبوده بلکه اختیاری بوده است و علل دیگری داشته.

خود ادوارد در کتابش علل گرایش ایرانیان به اسلام را اینگونه بیان میکند:
سادگی و قابلیت انعطاف اسلام و همچنین بسیاری از عقائدی که در باره مرگ و خلود نفس و آخرت از آئین زردشتی گرفته بود و ناتوانی ها و تکالیف شاق و مراسم دقیق و پر آب و تاب تطهیر را که کیش زردشت تحمیل می نمود، اسلام از میان برداشت و بعد از شدت فرجی برای مردم پیدا شد.
و مسلم است که قسمت اعظم کسانی که تغییر مذهب دادند به طیب خاطر و به اختیار و اراده خودشان بود.

تاریخ ادبی ایران / ج ۱، ص ۳۰۰

منبع:www.irantu.ir