بسم الله الرحمن الرحیم
جایگزین عمرۀ رجبیه (رابطه زیارت امام رضا علیه السلام با زیارت خانۀ خدا در ماه رجب)
منبع: کتاب روح مجرد تالیف حضرت علامه طهرانی رحمة الله علیه ص: 245 با تلخیص
از
جمله اعمال مستحبی که بر انجام آن در ماه رجب تاکید بسیار شده است زیارت
امام رضا علیه السلام می باشد. و در بسیاری از روایات ، زیارت آن حضرت در
ماه رجب بمنزله زیارت بیت الله الحرام به حساب آمده است. مر حوم علامه
طهرانی رحمة الله علیه بحث جامعی را در ارتباط با این مساله ایراد نموده
اند که در ذیل ارائه می گردد.
روایت امام محمّد تقی دربارۀ افضلیّت زیارت امام رضا بر حجِّ غیر از حجّة‌الاسلام
در
«کافی» ج 4، فروع، کتاب الحجّ و المزار، در باب فضل زیارت
أبی‌الحسن الرّضا علیه السّلام، ص 584 روایت کرده است که: «روایت میکند أبوعلی اشعری از حَسن بن علی کوفیّ از حسین بن سَیف از محمّد بن أسلم از محمّد بن سلیمان که گفت:
من
از حضرت أبوجعفر امام محمّد تقیّ علیه‌السّلام پرسیدم راجع به مردی
که حِجّة الإسلام خود را انجام داده بود متمتّعاً با عمره، یعنی
حجّ تمتّع بجای آورده بود، و خداوند وی را کمک نموده بود تا اینکه
آنها را صحیحاً بجای آورد؛ و پس از آن به مدینه آمده بود و زیارت
رسول اکرم صلّی‌الله علیه و آله وسلّم را بجای آورده بود، و سپس
با معرفت به حقّ تو و به اینکه تو حجّت خداوند در روی زمین هستی و
درِ خدا می‌باشی که باید از آن در وارد شد، به‌سوی تو آمده بود و تو
را زیارت نموده و بر تو سلام داده بود. و پس از آن به‌سوی حضرت أبا
عبدالله الحسین صلوات‌الله علیه آمده و بر آنحضرت سلام داده، و
سپس به بغداد رفته و بر حضرت أبوالحسن موسی علیه‌السّلام سلام
داده و زیارت نموده، و پس از آن به سوی شهر خود مراجعت نموده
است. اینک که موسم حجّ فرا رسیده است، او متمکّن از حجّ میباشد،
بفرمائید: برای او با این کیفیّتی که ذکر شد که حِجّة الاسلام خود
را انجام داده است، آیا باز حجّ بیت‌الله الحرام برای او أفضل است،
یا اینکه به سوی خراسان برود و بر پدرت علیّ بن موسی
علیهماالسّلام سلام کند؟!
حضرت
فرمود: نه! بلکه به خراسان رود و بر حضرت أبوالحسن علیه‌السّلام
سلام کند البتّه آن افضل است؛ ولیکن باید زیارت و سلامش در ماه
رجب باشد. و سزاوار نیست که زیارت آن حضرت را در امروز بجای آورید؛
زیرا سلطان وقت این عمل را برای ما و برای شما قبیح و ناپسند
می‌شمرد.»
مراد از «هَذا الیَومِ» در روایت محمد بن سلیمان
مراد
از هَذَا الْیَوْمِ، یوم حجّ و موسم حجّ است؛ و بنابراین حضرت
میفرمایند: این شخص که موسم حجّ رسیده و امر دائر است بر اینکه یا
حجّ کند یا زیارت پدرم را، و زیارت مقدّم است، در ایّام حجّ و موسم
حجّ به خراسان نرود و زیارت نکند زیرا خلیفه میگوید: اینان حجّ خود را
زیارت قبر حضرت امام رضا قرار داده‌اند. و در موسم حجّ که مشهود است
تمام زائرین بیت‌الله الحرام از أوطان خود خارج و به سوی مکّه
میروند، معلوم است که اگر کسی به سمت خراسان و برای زیارت سفر کند
این سفرِ چشمگیر مشخّص خواهد شد و خلیفه میگوید: اینان از عمل حجّ با
چنین و چنان أهمّیّت إعراض نموده و محلّی دیگر که قبر امامشان
است، بدانسوی قصد می‌کنند و حجّمی‌کنند. پس در موسم حجّ به زیارت
نروید و صبر کنید در زمانی که از نقطۀنظر تدریج زمان در مقابل موسم
حجّ قرار دارد و آن، ماه رجب است که در ضمن دارای شرف و فضیلت و
شهرالله الاصَبّ است زیارت کنید تا این احتمال تشنیع از شما برداشته
شود. در اینصورت، زیارت کرده‌اید و سلطان را نیز نسبت به خود در شکّ و
شبهه نینداخته‌اید!
مضافاً
به آنکه در زیارت حضرت امام رضا در موسم حجّ به بیان مقدّم خوف
تشنیع هست نه مطلق زیارت گرچه در ماه رجب باشد؛ چون زیارت ائمّه
علیهم السّلام بطور مطلق در آن زمانها رائج و دارج بوده، و شیعیان
به زیارت قبور ائمّۀ خود معروف بوده‌اند.
و
علّت آنکه حضرت جواد علیه‌السّلام ماه رجب را معیّن می‌کنند،
مضافاً إلی ما ذَکرْناه آنکه زیارت همۀ ائمّه علیهم‌السّلام در ماه
رجب مستحبّ است و حائز فضیلت بیشتری از سائر شهور است.
سرّ استحباب زیارت امام رضا علیه السّلام در ماه رجب و رابطۀ آن با حجّ بیت‌الله الحرام
روایات
در فضیلت زیارت آنحضرت بطور مطلق، بسیار است. در بعضی وعدۀ بهشت
داده شده است، و در بعضی عِدل شهادت شهدای بدر بشمار آمده است، و
در بعضی ثواب هزار حجّ و هزار هزار حجّ بر آن مترتّب گردیده است.
حَمدان
بن إسحق یا آن مرد دیگر میگوید: من پس از ملاقات و دیدار حضرت
أبوجعفر امام جواد علیه‌السّلام حجّ بیت‌الله الحرام را بجای آوردم، و
در حجّ با أیّوب بن نوح
برخورد و ملاقات نمودم. او به من گفت: حضرت أبوجعفر علیه‌السّلام
فرموده است: کسیکه قبر پدر مرا در طوس زیارت کند، تمام گناهان
گذشته و آینده‌اش آمرزیده می‌شود و خداوند در روز قیامت در صحرای حشر
برای او منبری می‌سازد در مقابل منبر رسول اکرم صلّی‌الله علیه
وآله و علیّ علیه‌السّلام تا اینکه خداوند از حساب خلائق فارغ گردد.
من
پس از این جریان، أیّوب بن نوح را دیدار کردم درحالیکه زیارت قبر
حضرت علیّ بن موسی الرّضا علیهماالسّلام را انجام داده بود و گفت:
من آمدم تا اینکه آن منبر موعود را به دست آورم.»
و
ایضاً روایت میکند از محمّد بن حسن از محمّد بن حسن صفّار از أحمد
ابن محمّد بن عیسی از أحمد بن محمّد بن أبی نصر بَزَنْطیّ؛ قَالَ:
قَرَأْتُ فِی کِتَابِ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا عَلَیْهِ السَّلَامُ:
أَبْلِغْ شِیعَتِی: إنَّ زِیَارَتِی تَعْدِلُ عِنْدَاللَهِ أَلْفَ
حَجَّةٍ.
قَالَ:
فَقُلْتُ لاِبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلَامُ: أَلْفَ حَجَّةٍ؟! قَالَ:
إی وَاللَهِ! وَ أَلْفَ أَلفِ حَجَّةٍ لِمَنْ زَارَهُ عَارِفًا بِحَقِّهِ.
(«کامل الزّیارات» باب 101، ص 305)
«میگوید:
من در کتاب حضرت امام أبوالحسن الرّضا علیه‌السّلام خواندم: به
شیعیان من برسانید که: زیارت من در نزد خداوند معادل با هزار مرتبه
حجّ بیت الله الحرام را انجام دادن است.
بَزَنْطی میگوید: من از روی تعجّب به حضرت أبوجعفر امام محمّد تقیّ علیه‌السّلام عرض کردم: هزار حجّ؟!
فرمود: آری قسم به خدا! و هزار هزار حجّ برای کسیکه زیارت کند او را درحالیکه عارف به حقّ وی باشد.»
باری،
با ملاحظۀ آنچه ذکر شد، شاید بدست آید سرّ استحباب زیارت حضرت
ثامن‌الائمّه علیه‌السّلام در ماه رجب‌المرجّب، و ارتباط قویم آن
زیارت با زیارت بیت‌الله الحرام. چرا که شهر رجب از ماههای حرام
است که تک افتاده است، به خلاف ذوالقعدة الحرام و ذوالحجّة
الحرام و محرّم الحرام که این سه ماه، متوالی و پی در پی‌اند؛ و
در ماه رجب جنگ حرام است، و دارای اعتبار و خصوصیّاتی است که آنرا
از سائر ماهها متمایز میگرداند؛ و شهرالله است؛ و برای بسیاری از
سالکان راه خدا، در ماه رجب فتح باب می‌شود. ولادت أمیرالمومنین و
بعثت رسول‌الله صلواتُ الله و سلامُه علیهما موجب مزید تکریم و
تشریف این ماه شده است.
بنابراین
هیچیک از أقسام عمره، چون عمرۀ رجبیّه نیست؛ و در فضیلت، با فضیلت
حجّ فقط یک درجه فرق دارد. و در این روایت أخیر دیدیم زیارت حضرت
امام هشتم برای شیعیان خُلَّص و عارفان به مقام و منزلت و حقّ
او، ثواب هزار و یا هزار هزار حجّ بر آن مترتّب است. و أبداً جای
استبعاد نیست؛ زیرا حیات کعبه به ولایت است. بنابراین ولایت محور
است و کانون، و کعبه در حکم محیط پرگار است. نمی‌بینی چگونه مردم
دور کعبه‌ای که علیّ در آن متولّد شده است دور میزنند و طواف می‌کنند
و خواهی نخواهی طوعاً أو کرهاً ناچارند تسلیم آن حقیقت و واقعیّت
شوند؟!
همۀ
مسلمین چه شیعه و چه عامّه بر سر سفرۀ آنحضرت نشسته‌اند، چرا که
بقدری گسترده است که در برابرش سفرۀ دگری متصوَّر نیست. بلکه همۀ
عالم از برکات وجودی و از ولایت تکوینیّه و وجودیّۀ آنحضرت
متمتّع‌اند. در اینصورت مبادا استبعاد کنی که چطور می‌شود ثواب یک
زیارت حضرت امام رضا علیه‌السّلام عارِفًا بِحَقِّه، معادل با ثواب
هزار هزار حجّ باشد؟!
آنجا کعبۀ ظاهر است و اینجا کعبۀ باطن. آنجا تکلیف است و اینجا محبّت. آنجا جسم است و اینجا جان.
رؤیای صادقه دربارۀ ارتباط زیارت آنحضرت با حجّ و عمره
باری!
اگر بخواهیم در این باره سخن را گسترش دهیم به درازا می‌کشد؛ یک
سرش در دست ما و سر دیگرش به لایتناهی میرسد. آنوقت باید نه تنها
به درازای دنیا بلکه به گسترش عالم برزخ و مثال، بلکه به وسعت
قیامت و بهشت و دوزخ، و از آن برتر و بالاتر مطلب را گسترش دهیم.
بنابراین فعلاً صلاح است که به همین مقدار اکتفا شود، تا نه خامۀ
من بشکند، و نه شما از خانه و لانه و دکّان آواره شوید! فقط به ذکر
یک رویای صادقه که از یکی از همشیره‌های خود حقیر است اکتفا
نموده، مطلب را خاتمه میدهیم:
حقیر
قبل از تشرّف به نجف أشرف فقط سه بار به زیارت حضرت
ثامن‌الائمّه علیه‌السّلام مشرّف شده‌ام؛ و چون مَحَطِّ دروس تحصیلی
ما مطالعۀ اخبار و احادیث نبود، نمیدانستم زیارت آنحضرت ثواب حجّ
بیت‌الله را دارد؛
و
بالخصوص در ماه رجب زیارت مخصوصه است. در مدّت اقامت هفت ساله
در نجف هم به احادیث زیارت حضرت أمیرالمومنین و حضرت سیّدالشّهداء
علیهما السّلام چون محلّ ابتلا بود مراجعه می‌شد؛ ولی به احادیث
ثواب زیارت حضرت امام رضا علیه‌السّلام مراجعه نمی‌شد.
در
مراجعت از نجف اشرف نیز تا بیش از یک سال که اشتیاق زیارت بود
توفیق تشرّف دست نداد، تا در اواسط ماه رجب 1378 هجریّۀ قمریّه با
چند تن از دوستان سلوکی بنا به تقاضا و دعوت آنها عازم بر تشرّف
شدیم، و من تا آن زمان به گوشم نخورده بود که زیارت حضرت ثواب
حجّ دارد، و نیز زیارت در ماه رجب را دارای خصوصیّتی نمیدانستم و سفر
ما در ماه رجب حسب الاتّفاق بود، نه از روی قصد و انتخاب.
یکی
دو روز مانده به موقع حرکت، حقیر که برای خداحافظی به دیدار
بزرگان و اقوام و ارحام میرفتم، یک روز به منزل همشیرۀ کوچک برای
تودیع رفتم؛ وقتی مطّلع شد که عازم آستان بوسی حضرت ثامن هستم،
گفت: سُبْحانَ اللَهِ! سُبْحانَ اللَهِ! من دیشب تو را در خواب دیدم که دو جامۀ إحرام پوشیده‌ای و عازم بیت‌الله الحرام می‌باشی!
گفتم: خوب این خواب چه تعجّبی دارد؟!
گفت:
تعبیرش روشن شد که شما عازم زیارت امام رضا علیه‌السّلام می‌باشید،
زیرا که در روایت وارد است کسیکه زیارت آنحضرت را بجا بیاورد
کأنَّه حجّ و عُمره را انجام داده است؛ و شما که عازم این زیارت
هستید در عالم رویا ملبّس به لباس احرام بوده و مقصد، بیت‌الله
الحرام بوده است.
من هم از این رویا تعجّب نمودم، و به او گفتم: تا بحال من نمیدانستم که زیارت آنحضرت ارتباطی با حجّ و عمره دارد.
به
گزارش شیعه آنلاین، شیخ «ستار جبار حلو» رهبر صابئین مندائی (پیروان حضرت
یحیی علیه السلام) به همراه جمعى از مسئولان و نمایندگان این آیین در
پارلمان عراق، به زیارت حرم مطهر امیرمؤمنان حضرت على بن ابى طالب علیهما
السلام شرفیاب شدند.
